Συμπτώματα
Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη μπορεί να συνυπάρχει με άλλες παθήσεις του ουροποιητικού και γεννητικού συστήματος που μπορεί να απαιτούν επιπλέον διερεύνηση.
Τα συμπτώματα που προκαλεί είναι συχνουρία, επιτακτικότητα, αυξημένη συχνότητα κατά τις νυκτερινές ώρες, αίσθημα ανεπαρκούς κένωσης της κύστης και χαμηλή ροή ούρων. Ενίοτε μπορεί να υπάρχουν επανειλημμένες λοιμώξεις η και αιματουρία.
Διάγνωση
Ο έλεγχος για την υπερπλασία συνήθως περιλαμβάνει την κλινική εξέταση της κοιλίας, την εξέταση από το ορθό (δακτυλική), και μια εκτίμηση της έντασης των συμπτωμάτων με τη συμπλήρωση συνήθως ερωτηματολογίων όπως το IPSS score.
Ακολουθούν κάποιες αιματολογικές εξετάσεις συμπεριλαμβανομένης της νεφρικής λειτουργίας και του PSA. Το PSA είναι ένας προστατικός δείκτης στο αίμα και ως ουσία στον άνδρα συσσωρεύεται και εξυπηρετεί την υγροποίηση του σπέρματος. Αποτελεί ένα μη ειδικό δείκτη του προστατικού ιστού που μπορεί να αυξάνεται σε διαφορετικές παθολογικές καταστάσεις του προστάτη αδένα. Όταν είναι πολύ αυξημένο τότε απαιτείται διερεύνηση για τον αποκλεισμό του καρκίνου του προστάτη.
Λόγω της ανατομίας του προστάτη αδένα σε σχέση με την κύστη και την ουρήθρα οφείλει να γίνεται ένας αδρός υπερηχογραφικός έλεγχος για τον καθορισμό της ανατομίας της κύστης, των νεφρών καθώς και μια εκτίμηση εάν γίνεται κατακράτηση ούρων μέσα στην ουροδόχο κύστη.
Ακολουθεί μια μέτρηση της ροής των ούρων. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να τεθεί η ένδειξη ενδοσκοπικού ελέγχου της κύστης και της ουρήθρας (π.χ. σε περιπτώσεις ουρολοιμώξεων στον άνδρα, εάν παρατηρηθεί και αίμα στα ούρα).
Θεραπεία
Φαρμακευτική αγωγή
Ένα ποσοστό ασθενών έχει ήπια συμπτώματα ή και καθόλου συμπτώματα. Η βοήθεια του ουρολόγου σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να διαβεβαιώσει τον ασθενή ότι η κατάσταση μπορεί να ελεγχθεί με μικρές αλλαγές στην καθημερινότητα και στις συνήθειες του πάσχοντα, εφόσον αυτό είναι εφικτό. Οι ασθενείς αυτοί μπορούν να παρακολουθούνται σε αραιά διαστήματα εφόσον επιθυμούν.
Η πρώτη γραμμή αγωγής, εάν αυτή απαιτείται, είναι κατά κανόνα φαρμακευτική και χορηγείται στους ασθενείς με μέσης ή αυξημένης βαρύτητας συμπτώματα. Δίνεται για ορισμένους μήνες και ο ασθενής επανεκτιμάται. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να απαιτήσει μία, δύο ή και τρεις φαρμακευτικές ουσίες με διαφορετικό προφίλ.
Πιο συχνά χρησιμοποιούμενες ομάδες φαρμάκων είναι οι εκλεκτικοί α1Α και α1Β εκλεκτικοί αδρενεργικοί αναστολείς (π.χ. ταμσουλοσίνη) και οι αναστολείς της 5-α αναγωγάσης (π.χ. φιναστερίδη).
Η μεν πρώτη ομάδα φαρμάκων (αδρενεργικοί αναστολείς) δρα στο μυϊκό στοιχείο του προστάτη διευκολύνοντας τη διάβαση των ούρων μετά από χαλάρωση των λείων μυϊκών ινών γύρω από τον αυχένα της ουροδόχου κύστης και λείων μυϊκών ινών του προστάτη αδένα. Συνήθως οι ασθενείς παρατηρούν μια βελτίωση στη ροή των ούρων εντός ολίγων ημερών. Είναι τυπικό ότι τα φάρμακα αυτής της κατηογορίας προκαλούν παλίνδρομη εκσπερμάτιση και ότι μειώνουν την ποσότητα του σπέρματος, ανεπιθύμητες ενέργειες που όμως είναι αντιστρεπτές.
Η δεύτερη ομάδα φαρμάκων (αναστολείς 5-α αναγωγάσης) δρα σε βάθος χρόνου και προτιμάται συνήθως σε αδένες οι οποίοι είναι τουλάχιστον 30-40 gr. Αυτές οι ουσίες δρουν στο επιθηλιακό κομμάτι του προστάτη και η μέγιστη δράση τους απαιτεί τουλάχιστον 6 μήνες χρήσης. Σε βάθος χρόνου πάντα μειώνουν τις πιθανότητες εμφάνισης επίσχεσης ούρων και μειώνουν τα ποσοστά των ασθενών που χειρουργούνται για καλοήθη υπερπλασία του προστάτη.
Χειρουργική θεραπεία
Εάν η φαρμακευτική αγωγή αποτύχει και τα συμπτώματα είναι έντονα, εάν κατακρατείται μεγάλη ποσότητα ούρων στην κύστη, εάν τεκμηριωθεί ότι ο προστάτης προκαλεί αίμα στα ούρα ή λοιμώξεις, είτε εάν η φαρμακευτική αγωγή δεν γίνεται καλά ανεκτή, τότε έχει θέση η χειρουργική επέμβαση η οποία περιλαμβάνει τις παρακάτω επιλογές. Καθεμία έχει συγκεκριμένες ενδείξεις και δεν είναι όλες εφαρμόσιμες σε όλους τους ασθενείς. Αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να προηγηθεί εκτενής συζήτηση με το γιατρό σας πριν προχωρήσει κανείς σε επεμβατικές θεραπείες.
- Διουρηθρική εκτομή του προστάτη (TUR-P μονοπολική / διπολική-TUR-iS)
Πρόκειται για τη σταθερά βάση της οποίας γίνεται σύγκριση όλων των άλλων τεχνικών. Η επέμβαση γίνεται με γενική ή ραχιαία αναισθησία. Αφαιρείται το τμήμα του προστάτη το οποίο αποφράσσει την ουρήρθρα. Περιλαμβάνει ολιγοήμερη νοσηλεία στο νοσοκομείο όπου παραμένει ένας καθετήρας για 2-3 ημέρες στην κύστη. Τα συμπτώματα της συχνουρίας μπορεί να επιμείνουν για ορισμένες εβδομάδες μετά την επέμβαση διότι η κύστη χρειάζεται κάποιο χρόνο να προσαρμοστεί στις καινούριες συνθήκες λειτουργίας της. - Προστατεκτομή με greenlight laser
Πρόκειται για νεότερη τεχνική αντιμετώπισης της καλοήθους υπερπλασίας, εναλλακτική της διουρηθρικής προστατεκτομής. Απαιτεί περισσότερο συνήθως χειρουργικό χρόνο σε σχέση με την παραδοσιακή διουρηθρική προστατεκτομή και τα αποτελέσματα είναι παρόμοια. - Διακυστική εκτομή του προστάτη
Πρόκειται για επέμβαση μεγαλύτερης βαρύτητας που προτιμάται σε πολύ μεγάλους προστάτες. Περιλαμβάνει μεγαλύτερη νοσηλεία στο νοσοκομείο (1 εβδομάδα) και ενέχει περισσότερο μετεγχειρητικό πόνο. Γίνεται τομή στην κατώτερη κοιλία, ανοίγεται η κύστη και γίνεται εκπυρήνιση του προστάτη μέσω του αυλού της κύστης. Τοποθετείται καθετήρας για μια εβδομάδα μετά το πέρας του χειρουργείου μέχρι να επουλωθεί η τομή στην κύστη. - Εκπυρήνιση του προστάτη με χρήση Holmium laser
Πρόκειται για εναλλακτική της παραδοσιακής διακυστικής προστατεκτομής για μεγάλους αδένες. Είναι νεότερη, τεχνικά δύσκολη τεχνική που γίνεται διουρηθρικά υπό γενική αναισθησία. Γίνεται μέσω ενός κυστεοσκοπίου, όπως η διουρηθρική εκτομή του προστάτη, μόνο που ο προστάτης εδώ εκπυρηνίζεται, δεν εκτέμνεται. Η ενέργεια που χρησιμοποιείται για την εκπυρήνιση διοχετεύεται μέσω μιας ίνας laser. Μεγάλα τμήματα του προστάτη τοποθετούνται στον αυλό της κύστης και στο τέλος της επέμβασης χρησιμοποιείται συσκευή που κόβει τα τμήματα του προστάτη που κολυμπάνε μέσα στην κύστη σε τεμαχίδια ώστε να αφαιρεθούν. - Σχάση του αυχένα της ουροδόχου κύστης
Πρόκειται για επέμβαση που γίνεται σε σύντομο χειρουργικό χρόνο υπό γενική η ραχιαία αναισθησία και περιλαμβάνει την τομή του προστάτη σε δύο σημεία ώστε να επιτρέπεται η ευκολότερη διάβαση των ούρων μέσα από την ουρήθρα. Δεν αφαιρείται ουσιαστική ποσότητα προστατικού ιστού και εφαρμόζεται σε περίπτωση που έχει προηγηθεί χειρουργείο στον προστάτη και έχει δημιουργηθεί ουλώδης ιστός ή σε μικρούς αδένες όπου η αφαίρεση ιστού κινδυνεύει να τραυματίσει το σφιγκτήρα μυ. - Urolift
Είναι μια νεότερη τεχνική όπου ο προστάτης με παρόμοια προσπέλαση όπως στη διουρηθρική εκτομή, συρράπτεται σε τέσσερα σημεία πάνω στην κάψα του. Η αποτελεσματικότητα δεν είναι η ίδια με τη διουρηθρική εκτομή, δεν απαιτεί μακρά νοσηλεία στο νοσοκομείο και έχει συγκεκριμένες μόνο ενδείξεις. Ενίοτε επιλέγεται, όταν πληρούνται βεβαίως όλες οι προϋποθέσεις, για ασθενείς με συνοδό νοσηρότητα που δε μπορούν να υποβληθούν στην παραδοσιακή διουρηθρική εκτομή, η οποία είναι μεγαλύτερης βαρύτητας ως επέμβαση. - Εμβολισμός προστατικών αρτηριών
Είναι η λιγότερο επεμβατική διαδικασία, και διενεργείται συνήθως από τον επεμβατικό ακτινολόγο. Υπό τοπική αναισθησία και με ακτινολογικό έλεγχο, βρίσκονται εκλεκτικά τα αγγεία του προστάτη μετά από έγχυση ενδοφλέβιου σκιαγραφικού σε μία από τις μεγάλες φλέβες του μηρού. Ακολούθως τα προστατικά αγγεία εμβολίζονται με ένα υλικό το οποίο σε βάθος χρόνου θα προκαλέσει την ατροφία του αδένα. Και πάλι προτιμάται σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας που δε μπορούν να πάρουν γενική αναισθησία εφόσον από όλες τις μεθόδους είναι η λιγότερο αποτελεσματική για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.